(၁) အေၾကာင္းခံ
သာသနာထြန္းကားရာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ တစ္ပါးေသာ ဘာသာ၀င္တို႔၏ သူ႔ကြၽန္ဘ၀ေရာက္ခဲ့ၿပီး ႏွစ္္(၁၀၀)ခန္႕ သာသနာညိွဳးႏြမ္းမႈအေပၚ အေၾကာင္း ခံျပီးသာသနာႏွစ္ (၂၄၉၈) ႏွစ္တြင္ သဂၤါယနာတင္ခဲ့ရသည္။
(၂) သာသနာႏွစ္
(၂၄၉၈) ႏွစ္
(၂၄၉၈) ႏွစ္
(၃) ေနရာ
ျမန္မာႏိုင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏလိုဏ္ဂူ
(၄) ေခါင္းေဆာင္
ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္အရွင္ေရ၀တ၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္အရွင္ေသာဘဏ၊ မင္းကြန္းဆရာေတာ္ ဦး၀ိစိတၱသာရာ ဘိ၀ံသ
(၅) သံဃာဦးေရ
႐ိုး႐ိုးရဟန္းေပါင္း (၂၅၀၀)
(၆) မင္း
ဖဆပလ ဦးႏု အစိုးရ
ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားဆံုးျဖစ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သူ႔ကြၽန္ဘ၀ ႏွစ္ (၁၀၀)ခန္႔ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး သာသနာေတာ္ လြန္စြာညိႇိဳးႏြမ္းလာခဲ့သည္။ သူ႕ကြၽန္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္လာသည္ႏွင့္ သာသနာႏွစ္ (၂၄၉၈) ႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏ လိုဏ္ဂူတြင္ ဆ႒မအႀကိမ္ သဂၤါယနာတင္ၿပီး သာသနာေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ရသည္။
- ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္ႏွင့္ မင္းကြန္းဆရာေတာ္မ်ား ဦးေဆာင္ေသာ ရဟန္း (၂၅၀၀) တြင္ ေထရ၀ါဒႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ျမန္မာ၊ ထိုင္း၊ လာအို၊ ကေမၻာဒီးယား၊ သီရိလကၤာ ႏိုင္ငံ (၅) ႏိုင္ငံမွ ရဟန္းမ်ား ပါ၀င္ေသာ သံဃာထု၊
- ဖဆပလ ဦးႏုအစိုးရဦးေဆာင္ေသာ မင္းထု ႏွင့္ သာသနာ၀င္မ်ား ျပည္သူလူထု စေသာထု (၃) ထု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿပီး ယခင္ ပိဋကတ္ေတာ္ မ်ားကို ေက်ာက္ျပားေပၚမွာ ဖတ္ေနရာမွ အလြယ္တကူ ဖတ္မွတ္ေလ့လာႏိုင္ရန္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို စာအုပ္မ်ားေပၚတြင္ ကူးေျပာင္း႐ိုက္ႏွိပ္ၿပီး ဆ႒မ အႀကိမ္ သဂၤါယနာတင္ၿပီး သာသနာေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၾကသည္။
- ယခုအခ်ိန္တြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ပိဋကတ္ (၃) ပံုစလံုးသည္ စာအုပ္မ်ားေပၚတြင္ ေရာက္ရွိလာၿပီျဖစ္သျဖင့္ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မဆို ေနရာမေရြး အခ်ိန္မေရြး အလြယ္တကူဖတ္မွတ္ ေလ့လာႏိုင္လာၿပီး သာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္း တည္တံ့ျပန္႔ပြားေရးအတြက္လည္း အထူးအေရးပါလွေပသည္။
ေက်းဇူးသိမွေက်းဇူးဆပ္
- သတၱ၀ါတိုင္းမွာ ေက်းဇူးရွင္မ်ားရွိၾကေပရာ ေက်းဇူးရွင္မ်ားအေပၚ ေက်းဇူးတင္ေစသည့္အေၾကာင္းမ်ားကို မသိ၍သာ ေက်းဇူးကိုျပန္လည္ မေပးဆပ္ ၾကေသးဘဲ လႊင့္ေမ်ာ၊ ေမ့ေလ်ာ့ေနခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏလိုဏ္ဂူ
(၄) ေခါင္းေဆာင္
ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္အရွင္ေရ၀တ၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္အရွင္ေသာဘဏ၊ မင္းကြန္းဆရာေတာ္ ဦး၀ိစိတၱသာရာ ဘိ၀ံသ
(၅) သံဃာဦးေရ
႐ိုး႐ိုးရဟန္းေပါင္း (၂၅၀၀)
(၆) မင္း
ဖဆပလ ဦးႏု အစိုးရ
ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားဆံုးျဖစ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သူ႔ကြၽန္ဘ၀ ႏွစ္ (၁၀၀)ခန္႔ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး သာသနာေတာ္ လြန္စြာညိႇိဳးႏြမ္းလာခဲ့သည္။ သူ႕ကြၽန္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္လာသည္ႏွင့္ သာသနာႏွစ္ (၂၄၉၈) ႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏ လိုဏ္ဂူတြင္ ဆ႒မအႀကိမ္ သဂၤါယနာတင္ၿပီး သာသနာေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ရသည္။
- ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္ႏွင့္ မင္းကြန္းဆရာေတာ္မ်ား ဦးေဆာင္ေသာ ရဟန္း (၂၅၀၀) တြင္ ေထရ၀ါဒႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ျမန္မာ၊ ထိုင္း၊ လာအို၊ ကေမၻာဒီးယား၊ သီရိလကၤာ ႏိုင္ငံ (၅) ႏိုင္ငံမွ ရဟန္းမ်ား ပါ၀င္ေသာ သံဃာထု၊
- ဖဆပလ ဦးႏုအစိုးရဦးေဆာင္ေသာ မင္းထု ႏွင့္ သာသနာ၀င္မ်ား ျပည္သူလူထု စေသာထု (၃) ထု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿပီး ယခင္ ပိဋကတ္ေတာ္ မ်ားကို ေက်ာက္ျပားေပၚမွာ ဖတ္ေနရာမွ အလြယ္တကူ ဖတ္မွတ္ေလ့လာႏိုင္ရန္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို စာအုပ္မ်ားေပၚတြင္ ကူးေျပာင္း႐ိုက္ႏွိပ္ၿပီး ဆ႒မ အႀကိမ္ သဂၤါယနာတင္ၿပီး သာသနာေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၾကသည္။
- ယခုအခ်ိန္တြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ပိဋကတ္ (၃) ပံုစလံုးသည္ စာအုပ္မ်ားေပၚတြင္ ေရာက္ရွိလာၿပီျဖစ္သျဖင့္ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မဆို ေနရာမေရြး အခ်ိန္မေရြး အလြယ္တကူဖတ္မွတ္ ေလ့လာႏိုင္လာၿပီး သာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္း တည္တံ့ျပန္႔ပြားေရးအတြက္လည္း အထူးအေရးပါလွေပသည္။
ေက်းဇူးသိမွေက်းဇူးဆပ္
- သတၱ၀ါတိုင္းမွာ ေက်းဇူးရွင္မ်ားရွိၾကေပရာ ေက်းဇူးရွင္မ်ားအေပၚ ေက်းဇူးတင္ေစသည့္အေၾကာင္းမ်ားကို မသိ၍သာ ေက်းဇူးကိုျပန္လည္ မေပးဆပ္ ၾကေသးဘဲ လႊင့္ေမ်ာ၊ ေမ့ေလ်ာ့ေနခဲ့ၾကသည္။
- ေက်းဇူးရွင္မ်ား၏ ေက်းဇူး (ဂုဏ္ေတာ္) ကို မွန္ကန္စြာ သိျမင္လာသည္ႏွင့္ ေက်းဇူးအား ျပန္လည္ မေပးဆပ္ဘဲ မေနႏိုင္ၾကေတာ့ေပ။
(၁) ဘုရားရွင္၏ ဘုရားအေလာင္း ဘ၀မွ ေက်းဇူးေတာ္
(၂) ဘုရား ျဖစ္ၿပီးေနာက္ သာသနာထူေထာင္ၿပီး သာသနာျပဳေပးခဲ့ေသာ ေက်းဇူေတာ္
(၃) ဘုရားရွင္၏ သာ၀ကႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ ေခတ္အဆက္ဆက္ သာသနာျပဳလာခဲ့ေသာ သံဃာေတာ္အရွင္ သူျမတ္မ်ား ပါ၀င္ေသာ သံဃာထု၏ ေက်းဇူးေတာ္
(၄) ေခတ္အဆက္ဆက္သာသနာ့အက်ဳိးပံ့ပိုးေပးခဲ့ေသာ အာဏာပိုင္ မင္းထု ၏ ေက်းဇူးေတာ္
(၅) သာသနာ့အက်ဳိးေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ၾကေသာ သာသနာ၀င္မ်ား ျပည္သူလူထု ၏ေက်းဇူးေတာ္
သမိုင္းတေလွ်ာက္ ေက်းဇူးျပဳခဲ့ၾကေသာ ေက်းဇူးရွင္အားလံုးတုိ႔၏ အသက္ေသြးေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ ဘ၀ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာျဖင့္ ထူေထာင္လာခဲ့ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ေသာ တန္ဖိုးျဖတ္၍ မရႏုိင္ေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုမ်ဳိးဆက္သစ္ ယေန႔ေခတ္ ဗုဒၶသာသနာ၀င္အေပါင္းတုိ႔ကလည္း ဆက္လက္ၿပီးထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ေက်းဇူးဆပ္ရန္လိုအပ္လွေပသည္။
(၁) ဘုရားရွင္၏ ဘုရားအေလာင္း ဘ၀မွ ေက်းဇူးေတာ္
(၂) ဘုရား ျဖစ္ၿပီးေနာက္ သာသနာထူေထာင္ၿပီး သာသနာျပဳေပးခဲ့ေသာ ေက်းဇူေတာ္
(၃) ဘုရားရွင္၏ သာ၀ကႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ ေခတ္အဆက္ဆက္ သာသနာျပဳလာခဲ့ေသာ သံဃာေတာ္အရွင္ သူျမတ္မ်ား ပါ၀င္ေသာ သံဃာထု၏ ေက်းဇူးေတာ္
(၄) ေခတ္အဆက္ဆက္သာသနာ့အက်ဳိးပံ့ပိုးေပးခဲ့ေသာ အာဏာပိုင္ မင္းထု ၏ ေက်းဇူးေတာ္
(၅) သာသနာ့အက်ဳိးေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ၾကေသာ သာသနာ၀င္မ်ား ျပည္သူလူထု ၏ေက်းဇူးေတာ္
သမိုင္းတေလွ်ာက္ ေက်းဇူးျပဳခဲ့ၾကေသာ ေက်းဇူးရွင္အားလံုးတုိ႔၏ အသက္ေသြးေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ ဘ၀ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာျဖင့္ ထူေထာင္လာခဲ့ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ေသာ တန္ဖိုးျဖတ္၍ မရႏုိင္ေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုမ်ဳိးဆက္သစ္ ယေန႔ေခတ္ ဗုဒၶသာသနာ၀င္အေပါင္းတုိ႔ကလည္း ဆက္လက္ၿပီးထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ေက်းဇူးဆပ္ရန္လိုအပ္လွေပသည္။
ယေန႔ေခတ္သာသနာအေျခအေန
- သာသနာႏွစ္(၂၃၅)ႏွစ္ တတိယသဂၤါယနာတင္စဥ္က ကမၻာ့အင္ပါယာ၏ (၅) ပံု (၄)ပံုသည္ ဗုဒၶသာသနာ လႊမ္းမိုးခဲ့ရာမွ ယေန႔ေခတ္တြင္ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာ သည္ (၅)ႏုိင္ငံသာက်န္ေပေတာ့သည္။
- ကမၻာ့လူဦးေရျဖင့္ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ သန္းေပါင္း (၆၁၀၀) ခန္႔ ရွိေသာကမၻာတြင္ သန္းေပါင္း (၂၅၀)ခန္႔သာ ရွိႏုိင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းၾကသျဖင့္ ယခင္က ကမၻာ့ လူဦးေရ ၏ (၈၀) ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ယခု (၄) ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းလာေၾကာင္း မွန္းဆၾကေလသည္။
- ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ေထရ၀ါဒသာသနာ အထြန္းကားဆံုးေသာ ႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီး တစ္ႏုိင္ငံလံုး၏ (၈၀) ရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔ရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းခဲ့ေသာ္လည္း ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာအေၾကာင္းနားလည္သူနည္းပါလွ ေပသည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ယခုအခ်ိန္တြင္ သံဃာထုႏွင့္ မင္းထုအပိုင္းမွ ေရရွည္စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ၿပီး အထူးႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္သူ လူထု အပိုင္းမွ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္မႈ လြန္စြာအားနည္းေနေပသည္။
ဘုရားသာသနာအက်င့္ႏွစ္ျဖာ
- ဘုရားရွင္၏ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းတြင္
(၁) ပရိယတၱိသာသနာသည္ တရားေဟာ တရားျပ စာေပဖတ္မွတ္ သင္ၾကားျခင္းလုပ္ငန္း (စာသင္ တုိက္မ်ား၊ တရားပြဲမ်ား) ႏွင့္
(၂) ပဋိပတၱိသာသနာသည္ မိမိဗဟုသုတျဖင့္ သိရေသာစစ္မွန္ေသာ တရားေတာ္မ်ားကိုခႏၶာ တြင္းမွာ သိျမင္လာေအာင္ ကိုယ္တုိင္႐ႈမွတ္ ေလ့က်င့္ ရေသာ လုပ္ငန္း (၀ိပႆနာရိပ္သာ မ်ား၌ အားထုတ္ျခင္း) မ်ားကိုသာ အက်င့္(၂)ျဖာဟုေခၚဆိုရေပမည္။
သမုိင္းေၾကာင္း မွအားနည္းခ်က္မ်ား
၁။ ဗုဒၶသာသနာ၏ အေျခခံအႏွစ္သာရမ်ား ကို သိျမင္နားလည္မႈအားနည္းျခင္း
၂။ ဗုဒၶ၏အလိုေတာ္က်သည္ မိမိခႏၶာမွာတရားေတြ႕ႏုိင္ေရးက်င့္ဖို႔ အဓိကဆံုးမခဲ့ေသာ္လည္း ခႏၶာကိုယ္ေတြ႕ က်င့္ႀကံ႐ႈမွတ္မႈ နည္းပါးခဲ့ျခင္း
၃။ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းသည္ အမ်ားအက်ဳိးသယ္ပိုး သည့္လုပ္ငန္းျဖစ္ေသာ္လည္း မိမိအက်ဳိးကိုသာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူမ်ားျပားေနခဲ့ျခင္း
၄။ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းသည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းအနည္းစုျဖင့္ လုပ္၍မရ သာသနာ၀င္အားလံုး အမ်ားစုမွ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ အားနည္း ေနၾကျခင္း
၅။ သာသနာေတာ္ႀကီးသန္႔ရွင္းတည္တံ့ျပန္႔ပြားႏုိင္ရန္ ႀကံဳသလိုလုပ္၍မရ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမားစြာျဖင့္ ေရရွည္ စီမံကိန္းမ်ားေရးဆြဲၿပီး ေဆာင္ရြက္ရန္ အားနည္းေနခဲ့ျခင္း
- သာသနာႏွစ္(၂၃၅)ႏွစ္ တတိယသဂၤါယနာတင္စဥ္က ကမၻာ့အင္ပါယာ၏ (၅) ပံု (၄)ပံုသည္ ဗုဒၶသာသနာ လႊမ္းမိုးခဲ့ရာမွ ယေန႔ေခတ္တြင္ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာ သည္ (၅)ႏုိင္ငံသာက်န္ေပေတာ့သည္။
- ကမၻာ့လူဦးေရျဖင့္ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ သန္းေပါင္း (၆၁၀၀) ခန္႔ ရွိေသာကမၻာတြင္ သန္းေပါင္း (၂၅၀)ခန္႔သာ ရွိႏုိင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းၾကသျဖင့္ ယခင္က ကမၻာ့ လူဦးေရ ၏ (၈၀) ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ယခု (၄) ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းလာေၾကာင္း မွန္းဆၾကေလသည္။
- ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ေထရ၀ါဒသာသနာ အထြန္းကားဆံုးေသာ ႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီး တစ္ႏုိင္ငံလံုး၏ (၈၀) ရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔ရွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းခဲ့ေသာ္လည္း ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာအေၾကာင္းနားလည္သူနည္းပါလွ ေပသည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ယခုအခ်ိန္တြင္ သံဃာထုႏွင့္ မင္းထုအပိုင္းမွ ေရရွည္စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ၿပီး အထူးႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္သူ လူထု အပိုင္းမွ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္မႈ လြန္စြာအားနည္းေနေပသည္။
ဘုရားသာသနာအက်င့္ႏွစ္ျဖာ
- ဘုရားရွင္၏ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းတြင္
(၁) ပရိယတၱိသာသနာသည္ တရားေဟာ တရားျပ စာေပဖတ္မွတ္ သင္ၾကားျခင္းလုပ္ငန္း (စာသင္ တုိက္မ်ား၊ တရားပြဲမ်ား) ႏွင့္
(၂) ပဋိပတၱိသာသနာသည္ မိမိဗဟုသုတျဖင့္ သိရေသာစစ္မွန္ေသာ တရားေတာ္မ်ားကိုခႏၶာ တြင္းမွာ သိျမင္လာေအာင္ ကိုယ္တုိင္႐ႈမွတ္ ေလ့က်င့္ ရေသာ လုပ္ငန္း (၀ိပႆနာရိပ္သာ မ်ား၌ အားထုတ္ျခင္း) မ်ားကိုသာ အက်င့္(၂)ျဖာဟုေခၚဆိုရေပမည္။
သမုိင္းေၾကာင္း မွအားနည္းခ်က္မ်ား
၁။ ဗုဒၶသာသနာ၏ အေျခခံအႏွစ္သာရမ်ား ကို သိျမင္နားလည္မႈအားနည္းျခင္း
၂။ ဗုဒၶ၏အလိုေတာ္က်သည္ မိမိခႏၶာမွာတရားေတြ႕ႏုိင္ေရးက်င့္ဖို႔ အဓိကဆံုးမခဲ့ေသာ္လည္း ခႏၶာကိုယ္ေတြ႕ က်င့္ႀကံ႐ႈမွတ္မႈ နည္းပါးခဲ့ျခင္း
၃။ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းသည္ အမ်ားအက်ဳိးသယ္ပိုး သည့္လုပ္ငန္းျဖစ္ေသာ္လည္း မိမိအက်ဳိးကိုသာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူမ်ားျပားေနခဲ့ျခင္း
၄။ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းသည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းအနည္းစုျဖင့္ လုပ္၍မရ သာသနာ၀င္အားလံုး အမ်ားစုမွ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ အားနည္း ေနၾကျခင္း
၅။ သာသနာေတာ္ႀကီးသန္႔ရွင္းတည္တံ့ျပန္႔ပြားႏုိင္ရန္ ႀကံဳသလိုလုပ္၍မရ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမားစြာျဖင့္ ေရရွည္ စီမံကိန္းမ်ားေရးဆြဲၿပီး ေဆာင္ရြက္ရန္ အားနည္းေနခဲ့ျခင္း
အားနည္းခ်က္ကိုျပဳျပင္ၾကစို႔
ဗုဒၶသာသနာ၀င္အားလံုးတုိ႔ေရ -
၁။ ေထရ၀ါရဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ အေျခခံအႏွစ္သာရမ်ား ကို အနည္းဆံုး အႏွစ္ခ်ဳပ္ မ်ား သိျမင္နား လည္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္
၂။ ဗုဒၶအလိုေတာ္က် မိမိသိေသာတရားမ်ားကို မိမိခႏၶာမွာ က်င့္ၾကံ့႐ႈမွတ္ ၾကရန္
၃။ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္သူတိုင္း ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔လႊတ္ၿပီး အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ သာသနာေတာ္ အက်ဳိးတစ္ခုတည္းသာ ရည္ရြယ္ၿပီး စစ္မွန္စြာ သာသနာျပဳၾကရန္
၄။ ဗုဒၶသာသနာ၀င္အားလံုးတို႔သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္းတည္တံ့ ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ လူတိုင္းတြင္ တာ၀န္ရွိၿပီး သာသနာ၀င္တိုင္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ လာႏိုင္ေရးစည္း႐ံုးၾကရန္
၅။ သာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္း တည္တံ့ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမားစြာျဖင့္ ဘက္စံုမွလိုအပ္ေသာ အင္အားမ်ားစုစည္းၿပီး ေရရွည္ စီမံကိန္း မဟာဗ်ဴဟာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ား ေရးဆြဲျပင္ဆင္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ ၾကရန္
အင္အား (၅) အား အျမဲျဖည့္ထား
၁။ ဓမၼအား
ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ မူရင္းအတိုင္းစစ္မွန္ေသာဓမၼကို မွန္တိုရွင္းနည္းလမ္းျဖင့္ စုထားေသာတရားဓမၼအင္အား
၂။ လူအား
အယုတ္ အလတ္ အျမတ္ လူတန္းစားမေရြး သူေတာင္းစားအ႐ူးပါမက်န္ စုစည္းထားေသာ လူအင္အား
၃။ ဓနအား
သာသနာေတာ္အတြက္ ပ့့ံပိုးကူညီေပးေသာ ေငြအား ပစၥည္းဥစၥာအားရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏အင္အား
၄။ အာဏာအား
အစိုးရမင္းမ်ား၏ ပံ့ပိုးကူညီ ေစာင့္ေရွာက္မႈသည္ လြန္စြာ ႀကီးမားေသာအင္အား
၅။ အၾကံဥာဏ္အား
သာသနာေတာ္အတြက္ နည္းမွန္လမ္းမွန္ တိုးတက္ေစရန္ ထက္ျမတ္ေသာ အၾကံဥာဏ္ေပးႏိုင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အင္အား
မွတ္သားရမည့္ဥပမာ
- တတိယအႀကိမ္သဂၤါယနာတင္ခဲ့ေသာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းသည္ မွတ္တမ္းတင္ေက်ာက္စာတိုင္မ်ား ထုလုပ္စိုက္ထူခဲ့စဥ္က ေက်ာက္တိုင္မ်ား၏ ထိပ္တြင္ တိရစၦာန္ (၄) ေကာင္ကို ထုလုပ္ခဲ့သည္။
(၁) ျခေသၤ့ = ျခေသၤ့ကဲ့သို႔ ရဲ၀ံ့ေသာသတၱိရွိရန္
(၂) ဆင္ = ဆင္ကဲ့သို႔ ခြန္အားႀကီးမားမႈရွိရန္
(၃) ျမင္း = ျမင္းကဲ့သို႔ သြက္လက္ျဖတ္လတ္စြာ လုပ္ေဆာင္ရန္
(၄) ႏြား = ႏြားက့ဲသို႔ ၀န္ေဆာင္ႏိုင္သကဲ့သို႔ သည္းၿငီးခံႏိုင္ရန္
ဗုဒၶသာသနာ၀င္အားလံုးတုိ႔ေရ -
၁။ ေထရ၀ါရဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ အေျခခံအႏွစ္သာရမ်ား ကို အနည္းဆံုး အႏွစ္ခ်ဳပ္ မ်ား သိျမင္နား လည္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္
၂။ ဗုဒၶအလိုေတာ္က် မိမိသိေသာတရားမ်ားကို မိမိခႏၶာမွာ က်င့္ၾကံ့႐ႈမွတ္ ၾကရန္
၃။ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္သူတိုင္း ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔လႊတ္ၿပီး အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ သာသနာေတာ္ အက်ဳိးတစ္ခုတည္းသာ ရည္ရြယ္ၿပီး စစ္မွန္စြာ သာသနာျပဳၾကရန္
၄။ ဗုဒၶသာသနာ၀င္အားလံုးတို႔သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္းတည္တံ့ ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ လူတိုင္းတြင္ တာ၀န္ရွိၿပီး သာသနာ၀င္တိုင္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ လာႏိုင္ေရးစည္း႐ံုးၾကရန္
၅။ သာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္း တည္တံ့ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမားစြာျဖင့္ ဘက္စံုမွလိုအပ္ေသာ အင္အားမ်ားစုစည္းၿပီး ေရရွည္ စီမံကိန္း မဟာဗ်ဴဟာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ား ေရးဆြဲျပင္ဆင္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ ၾကရန္
အင္အား (၅) အား အျမဲျဖည့္ထား
၁။ ဓမၼအား
ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ မူရင္းအတိုင္းစစ္မွန္ေသာဓမၼကို မွန္တိုရွင္းနည္းလမ္းျဖင့္ စုထားေသာတရားဓမၼအင္အား
၂။ လူအား
အယုတ္ အလတ္ အျမတ္ လူတန္းစားမေရြး သူေတာင္းစားအ႐ူးပါမက်န္ စုစည္းထားေသာ လူအင္အား
၃။ ဓနအား
သာသနာေတာ္အတြက္ ပ့့ံပိုးကူညီေပးေသာ ေငြအား ပစၥည္းဥစၥာအားရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏အင္အား
၄။ အာဏာအား
အစိုးရမင္းမ်ား၏ ပံ့ပိုးကူညီ ေစာင့္ေရွာက္မႈသည္ လြန္စြာ ႀကီးမားေသာအင္အား
၅။ အၾကံဥာဏ္အား
သာသနာေတာ္အတြက္ နည္းမွန္လမ္းမွန္ တိုးတက္ေစရန္ ထက္ျမတ္ေသာ အၾကံဥာဏ္ေပးႏိုင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အင္အား
မွတ္သားရမည့္ဥပမာ
- တတိယအႀကိမ္သဂၤါယနာတင္ခဲ့ေသာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းသည္ မွတ္တမ္းတင္ေက်ာက္စာတိုင္မ်ား ထုလုပ္စိုက္ထူခဲ့စဥ္က ေက်ာက္တိုင္မ်ား၏ ထိပ္တြင္ တိရစၦာန္ (၄) ေကာင္ကို ထုလုပ္ခဲ့သည္။
(၁) ျခေသၤ့ = ျခေသၤ့ကဲ့သို႔ ရဲ၀ံ့ေသာသတၱိရွိရန္
(၂) ဆင္ = ဆင္ကဲ့သို႔ ခြန္အားႀကီးမားမႈရွိရန္
(၃) ျမင္း = ျမင္းကဲ့သို႔ သြက္လက္ျဖတ္လတ္စြာ လုပ္ေဆာင္ရန္
(၄) ႏြား = ႏြားက့ဲသို႔ ၀န္ေဆာင္ႏိုင္သကဲ့သို႔ သည္းၿငီးခံႏိုင္ရန္
သာသနာျပဳသူတို႔သည္ ၄င္းတိရစၦာန္ (၄) ေကာင္၏ ထင္ရွားေသာ စ႐ိုက္ကဲ့သို႔ အတုယူလုပ္ေဆာင္ ၾကရန္ ဥပမာေပးခဲ့ေပသည္။
သာသနာျပဳသူစိတ္ဓာတ္
- စိတ္ရွည္ ဇြဲသန္ သည္းၿငီးခံ ျပဳရန္သာသနာ
- ေျခသုတ္ပုဆိုး ေျမြစြယ္က်ဳိးကဲ့သို႔ စေသာေဆာင္ပုဒ္မ်ားႏွင့္အညီ သာသနာျပဳမည့္သူသည္ မာန္ (မာန) ကိုလည္း ေလ်ာ့၊သည္းၿငီးခံၿပီး မိမိအက်ဳိး အတြက္ ရယူျခင္း (လာဘ၊ သကၠာယ၊ သိေလာက) ကို သြယ္၀ိုက္၍ပင္လွ်င္ မယူမိေစရန္ႏွင့္အမ်ားအက်ဳိးေဆာင္ရြက္ခ်င္ေသာ ေစတနာအျပည့္ ထားၿပီး ဗုဒၶ သာသနာေတာ္ႀကီးအတြက္ မိမိစြမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္ အခန္းက႑မွ ႏိုင္သေလာက္ ေပးဆပ္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။
သာသနာျပဳသူစိတ္ဓာတ္
- စိတ္ရွည္ ဇြဲသန္ သည္းၿငီးခံ ျပဳရန္သာသနာ
- ေျခသုတ္ပုဆိုး ေျမြစြယ္က်ဳိးကဲ့သို႔ စေသာေဆာင္ပုဒ္မ်ားႏွင့္အညီ သာသနာျပဳမည့္သူသည္ မာန္ (မာန) ကိုလည္း ေလ်ာ့၊သည္းၿငီးခံၿပီး မိမိအက်ဳိး အတြက္ ရယူျခင္း (လာဘ၊ သကၠာယ၊ သိေလာက) ကို သြယ္၀ိုက္၍ပင္လွ်င္ မယူမိေစရန္ႏွင့္အမ်ားအက်ဳိးေဆာင္ရြက္ခ်င္ေသာ ေစတနာအျပည့္ ထားၿပီး ဗုဒၶ သာသနာေတာ္ႀကီးအတြက္ မိမိစြမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္ အခန္းက႑မွ ႏိုင္သေလာက္ ေပးဆပ္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။
ေထရ၀ါဒ (၅) ႏိုင္ငံမွ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ေနာက္ဆံုးညိႇႏိႈင္းသေဘာတူညီခ်က္
၁။ Restoration (နဂိုမူရင္းအတိုင္း အစားထိုးျခင္း)
၂။ Preservation (မူရင္းအတိုင္းကိုသာ သိမ္းဆည္းထားျခင္း)
၃။ Promotion (တိုးတက္ေအာင္ ကူညီအားေပးျခင္း)
၄။ Propagation (ျပန္႔ပြားျခင္း)
၅။ Protection (ကာကြယ္ျခင္း)
အထက္ပါ (၅) ခ်က္ကို အျမန္ဆံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရန္
သာသနာျပဳၾကရေအာင္
ဗုဒၶသာသနာ၀င္အေပါင္းတို႔ေရ -
- ဗုဒၶ၏အဆံုးအမ တရားေတာ္မ်ားအား မိမိခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာ ထိုးထြင္းသိၿပီး လင္းထိန္ႏိုင္ရန္၄င္း
- မိမိခႏၶာမွာတရားေတြ႕ၿပီးေနာက္ တစ္ပါးေသာသတၱ၀ါမ်ား အားလံုးကိုလည္း မိမိသိသလို ျမင္သလို သိျမင္လာႏိုင္ေရးကူညီပံ့ပိုးႏိုင္ရန္၄င္း
- ေက်းဇူးႀကီးမားလွတဲ့ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႀကီး အနႏၲစၾကာ၀ဠာမွ အလင္းဆံုုျဖစ္ေသာ ေနမင္းကဲ့သို႔ထြန္း လင္းႏိုင္ရန္၄င္းရည္ရြယ္ၾကၿပီးလွ်င္ မိမိ အက်ဳိး အမ်ားအက်ဳိး သယ္ပိုးေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ ကာယကံ ၀စီကံ မေနာကံ (၃)ပါးတုိ႔တြင္ မိမိေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ ကံတို႔ျဖင့္ အခ်ိန္ရွိတိုင္း ဗုဒၶသာသနာ၀င္ အားလံုး တို႔မွ မိမိတို႔တစ္ပိုင္တစ္ႏိုင္ ပံ့ပိုးကူညီၾကမည္ဆိုလွ်င္
(သာသနာေတာ္ႀကီးလင္းထိန္သကဲ့သို႔ အနႏၲသတၱ၀ါအားလံုးတို႔သည္ ခ်မ္းသာအစစ္သို႔ မလြဲမေသြ ရရွိေနၾကမည္ျဖစ္ေပသည္။)
စုေပါင္းညီညာေအာင္ေၾကာင္းျဖာ၁။ Restoration (နဂိုမူရင္းအတိုင္း အစားထိုးျခင္း)
၂။ Preservation (မူရင္းအတိုင္းကိုသာ သိမ္းဆည္းထားျခင္း)
၃။ Promotion (တိုးတက္ေအာင္ ကူညီအားေပးျခင္း)
၄။ Propagation (ျပန္႔ပြားျခင္း)
၅။ Protection (ကာကြယ္ျခင္း)
အထက္ပါ (၅) ခ်က္ကို အျမန္ဆံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရန္
သာသနာျပဳၾကရေအာင္
ဗုဒၶသာသနာ၀င္အေပါင္းတို႔ေရ -
- ဗုဒၶ၏အဆံုးအမ တရားေတာ္မ်ားအား မိမိခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာ ထိုးထြင္းသိၿပီး လင္းထိန္ႏိုင္ရန္၄င္း
- မိမိခႏၶာမွာတရားေတြ႕ၿပီးေနာက္ တစ္ပါးေသာသတၱ၀ါမ်ား အားလံုးကိုလည္း မိမိသိသလို ျမင္သလို သိျမင္လာႏိုင္ေရးကူညီပံ့ပိုးႏိုင္ရန္၄င္း
- ေက်းဇူးႀကီးမားလွတဲ့ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႀကီး အနႏၲစၾကာ၀ဠာမွ အလင္းဆံုုျဖစ္ေသာ ေနမင္းကဲ့သို႔ထြန္း လင္းႏိုင္ရန္၄င္းရည္ရြယ္ၾကၿပီးလွ်င္ မိမိ အက်ဳိး အမ်ားအက်ဳိး သယ္ပိုးေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ ကာယကံ ၀စီကံ မေနာကံ (၃)ပါးတုိ႔တြင္ မိမိေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ ကံတို႔ျဖင့္ အခ်ိန္ရွိတိုင္း ဗုဒၶသာသနာ၀င္ အားလံုး တို႔မွ မိမိတို႔တစ္ပိုင္တစ္ႏိုင္ ပံ့ပိုးကူညီၾကမည္ဆိုလွ်င္
(သာသနာေတာ္ႀကီးလင္းထိန္သကဲ့သို႔ အနႏၲသတၱ၀ါအားလံုးတို႔သည္ ခ်မ္းသာအစစ္သို႔ မလြဲမေသြ ရရွိေနၾကမည္ျဖစ္ေပသည္။)
ေထရဗုဒၶသာသနာ၀င္အေပါင္းတို႔ -
ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္
၁။ Practical System (လက္ေတြ႕ျပည့္စံုေသာစနစ္)
၂။ Ethical System (ကိုယ္က်င့္တရားျပည့္စံုေသာစနစ္)
၃။ Spiritual System (စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာျပည့္စံုေသာစနစ္)
၄။ Philosophical System (အေတြးအေခၚပိုင္းဆိုင္ရာ ျပည့္စံုေသာစနစ္)
စစ္မွန္လွေသာစနစ္ (၄) မ်ဳိးျဖင့္ ျပည့္စံုလွေသာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ ဓမၼအား ျပည့္စံုလွၿပီး အခ်ိန္မေရြး ပုဂၢိဳလ္မေရြးေနရာမေရြး ဖိတ္ေခၚ ေနႏိုင္ေသာ အေျခအေနရွိပါလ်က္ လူအားဓနအား အာဏာအား အၾကံဥာဏ္အားရွိေသာ သာသနာ၀င္မ်ားမွ အျမန္ဆံုး မိမိတို႔တစ္ပိုင္ တစ္ႏိုင္ ၀ိုင္း၀န္းသယ္ပိုး ကူညီပံ့ပိုးက်င့္ၾကံၾကမည္ဆိုလွ်င္ မိမိသည္လည္း ျမင့္ျမတ္လူသားျဖစ္ၿပီး တစ္ခဏတာမွ် ႀကံဳႀကိဳက္ေနေသာ လူ႕ဘ၀ေရာက္ခိုက္ မွာ အႏွစ္သာရ ျပည့္၀ၾကေစဖို႔ ႀကိဳးစားၾကပါစို႔ ဟု တိုက္တြန္းလိုက္ပါသည္။
